Met atomic habits het nieuwe jaar in

Het was geen goed voornemen van me, maar op 1 januari begon ik wel met een goede nieuwe gewoonte. Twee nieuwe gewoontes, eigenlijk.

De eerste is er eentje die voortbouwt op een al bestaande goede gewoonte. Die luidt: lees elke dag twee kwartier over je vak. Elke ochtend, aan de ontbijttafel, lees ik, onder het genot van een boterham en een kop thee, in een boek over softwareontwikkeling. Op het moment van schrijven is dat Software Development Pearls van Karl Wiegers¹ - want iemand met zo’n voornaam, die móet wel iets zinnigs te vertellen hebben.

Aantekeningen

Mijn nieuwe goede gewoonte is: neem na elk hoofdstuk - of paragraaf, of subparagraaf - vijf minuten de tijd om wat aantekeningen te maken. Of, anders gezegd: leg na elke plusminus vijf pagina’s je boek even aan de kant, en noteer in een paar zinnen wat je opvalt.

Wat is de hoofdgedachte van dit hoofdstuk? Wat zijn de belangrijkste lessen die ik uit deze pagina’s kan trekken? Welke dingen vielen me op? Waar kan ik vandaag mee aan de slag? - Dat zijn het soort vragen die deze gewoonte me dwingt te stellen.

Elke keer als ik het boek weg leg, dwing ik mezelf om te reflecteren op de inhoud ervan. Ik dwing mezelf om Wiegers' lessons from fifty years of software experience te overdenken, in plaats van ze alleen maar passief tot me te nemen.

Vermoeiend?

Dat klinkt misschien als een vermoeiende bezigheid. Vertraagt deze werkwijze niet zodanig dat ik nooit meer een boek uit zal lezen - een probleem waar ik vorig jaar nota bene al tegenaan liep?

Eigenlijk valt dat reuze mee. Sterker nog, deze nieuwe gewoonte heeft mijn leesplezier zelfs verhoogd. Want de optie om gedachteloos een boek te lezen, is effectief uitgeschakeld. Het is praktisch onmogelijk geworden om een hoofdstuk te lezen, om achteraf te moeten concluderen dat ik me er niets van kan herinneren. Na elk kwartier heb ik een halve tot een hele pagina aan aantekeningen voor me die bewijst dat ik productief bezig ben geweest. En omdat het maken van die aantekeningen niet langer dan vijf minuten hoeft te duren, voelt het ook niet als een enorme investering.

Het is waar, ik loop wat minder snel door het boek heen dan ik normaal gesproken zou hebben gedaan. Maar omdat ik meer uit het boek haal dan anders, voelt dat niet aan als een verlies. Bovendien, ik haal zoveel plezier uit deze nieuwe gewoonte, dat ik af en toe in de avond nog een hoofdstukje meepik. Tien minuten lezen, vijf minuten aantekeningen maken - meer kost het me niet.

Tijd vinden

De tweede gewoonte heeft te maken met mijn favoriete boek van 2022, Functional Programming in C#, Second Edition. Dat boek heb ik niet uit kunnen lezen, omdat ik niet de tijd wist te vinden om de inhoud van het boek om te zetten in code.

Een boek als dit kun je namelijk het best tot je nemen met je vingers aan het toetsenbord. Het is nagenoeg onmogelijk om je een nieuw programmeerconcept eigen te maken door er alleen maar over te lezen. Je moet meeschrijven - in proza en code -, je moet met codeconstructen aan de slag. Mijn functionele C#-aantekeningen houd ik bij in deze GitHub repository.

Het probleem van deze - niet onterechte - houding is dat het een drempel opwerpt om daadwerkelijk met het boek aan de slag te gaan. Ik kwam nooit aan functioneel programmeren toe, omdat ik alleen op de vrijdag een lang blok aan zelfstudietijd had - een blok waarin ik zowel met mijn vingers aan het toetsenbord zat, als de mogelijkheid om een boek open te slaan. Maar die vrijdagen gingen op aan het schrijven van blogs.

Aanname

Ik zie nu in dat ik een aanname deed die onjuist was. Mijn aannames waren als volgt: (1) ik haal het meest uit dit boek als ik meeschrijf, en (2) dat kan ik alleen doen in een langer aaneengesloten blok tijd. Die tweede aanname kan de prullenbak in.

Ik heb mezelf voorgenomen om elke ochtend ongeveer een halfuur aan Buonanno’s boek te besteden. (Althans, als ik die dag thuis werk. Als ik naar kantoor ga, gaat dat halfuur op aan reistijd.) Dat halfuurtje bevindt zich tussen mijn ontbijt met Karl Wiegers en de aanvang van mijn normale werkzaamheden.

Een halfuur is meer dan voldoende tijd om één paragraaf - soms twee - door te ploegen. De hoofdstukken in Functional Programming in C# bestaan in de regel uit zo’n vier tot zes paragrafen. Dus in een à twee weken ploeg ik me door een hoofdstuk heen.

Als je het zo bekijkt, is dat een ongekend snelle voortgang. Zeker als je het afzet tegen het feit dat dit boek weken of maanden in de kast stof heeft staan vangen, wachtend op het moment dat ik er tijd voor vrij wilde maken.

Goed doen

Het overkoepelende thema van deze twee nieuwe gewoontes, is: maak de investering klein - en maak deze daarna nóg kleiner.

Het is verleidelijk om tegen jezelf te zeggen: “als ik dit goed wil doen, dan moet ik eerst…” - en dan volgt er een waslijst aan voorwaarden waarvan je redelijkerwijs heus wel weet dat je er nooit aan zal voldoen. Met als gevolg dat je het überhaupt niet doet, laat staan goed.

De truc is: doen is belangrijker dan goed doen. Want doen is de noodzakelijke voorwaarde voor goed doen. En om het daadwerkelijk te doen, moet je het klein maken - zo klein, dat het doen je eigenlijk nauwelijks nog moeite kost.

Atomic habits

Toevallig stuitte ik in de eerste week van januari op de onderstaande video, waarin José Huerta wat handvaten aanreikt om met leren aan de slag te gaan.²

Ergens tegen het eind van de video, noemt hij de term die beschrijft wat ik me dit nieuwe jaar onbewust eigen probeerde te maken: atomic habits. Oftewel: goede gewoonten die zo klein zijn, dat ze nauwelijks moeite kosten.

Kost het teveel moeite om de inhoud van een heel boek te verwerken in bijvoorbeeld een blog? Wat als je de inhoud van een hoofdstuk verwerkt in een pagina aan aantekeningen? - Weet je geen uur (of twee, drie, vier uur) vrij te maken om je op functioneel programmeren te richten? Waarom begin je niet met een halfuur?

Maak het klein en doe het.

Welke atomic habits wil jij ontwikkelen dit jaar?

atomic habits · leermoment · leren · zelfstudie