Van rader in het geheel naar bron van talent

Hoe ziet een bedrijf haar personeel? Een hint van een antwoord zit ‘m in de daaraan toegewijde afdeling: human resource management (HRM). Personeel is een resource, een hulpbron - net als het IT-systeem, maar dan menselijk - die gemanaged moet worden. Die metafoor heeft enkele interessante consequenties, die inderdaad regelmatig haar uitwerking vinden in de praktijk: medewerkers zijn raderen in het geheel, ze moeten op hun prestaties beoordeeld worden en kunnen eenvoudig vervangen worden wanneer ze een negatieve impact hebben op dat geheel.

Die zienswijze is hopeloos achterhaald, betoogt Rob van den Berg in Futureproof talentmanagement. Hij betoogt dat recente ontwikkelingen in de samenleving - haar snel toenemende complexiteit, de 24-uursgemeenschap, vergrijzing en ontgroening, flexibilisering, en de impact van dit alles op de arbeidscultuur en -moraal - om een nieuwe metafoor vragen. De inzet van zijn boek spreekt duidelijk uit de ondertitel: Naar een vernieuwing van HRM.

Hoe ziet die nieuwe metafoor eruit? Van den Berg wil terug naar een menselijker maat, en kiest ervoor personeel te zien als een bron van talenten. Iedere medewerker heeft zo zijn of haar kwaliteiten en interesses, zaken waar het hart sneller van gaat kloppen - en waar het bedrijf van kan profiteren. Het is dus zaak om die talenten zoveel mogelijk tot wasdom te laten komen. Hij zet daarmee de bestaande zienswijze op zijn kop. In plaats van eerst te kijken naar de behoeften van het bedrijf - de missende raderen in het geheel - en daar mensen in te passen, neemt Van den Berg de behoeften van de medewerker als uitgangspunt. Hij daagt bedrijven uit om daar een functie omheen te bouwen. Dat levert gemotiveerde medewerkers op die vanuit hun innerlijke drijfveren het geheel kunnen dienen.

Het is een interessante denkoefening met boeiende implicaties. Een gevolg van deze nieuwe zienswijze is bijvoorbeeld dat talentmanagement niet meer weggelegd is voor alleen de toppresteerders binnen een organisatie. Immers, élke medewerker is een bron van talent. En dat een medewerker op dit moment niet optimaal presteert, is niet per se een teken van diens incompetentie. Het zou er ook op kunnen wijzen dat diens talenten op dit moment niet optimaal ingezet worden. Zou zo’n medewerker misschien niet op een andere plek in het bedrijf beter tot zijn recht komen? Dat is een vraag waar alleen antwoord op te geven valt als de talenten van die medewerker worden onderkend en gestimuleerd.

Een andere implicatie is dat het personeel zelf verantwoordelijk maakt voor hun eigen ontplooiing. Veel medewerkers zien hun ontwikkeling nu nog als de verantwoordelijkheid van hun werkgever. Dat is begrijpelijk als je die ontwikkeling opvat als een voorgedefinieerde mal waar je werkgever je in probeert te passen. Maar als het bedrijf samen met jou een maatwerkfunctie zou kunnen vormgeven, gebaseerd op jouw talenten, dan zou je als werknemer gek zijn om de invulling daarvan volledig aan je werkgever over te laten. Het is in je eigen belang om ervoor te zorgen dat die functie zoveel mogelijk bij je kwaliteiten en interesses aansluit. De werknemer is zelf verantwoordelijk voor het tot wasdom brengen van zijn of haar talenten - en daarmee diens toekomst binnen het bedrijf.

Het vergezicht dat Van den Berg schetst is aantrekkelijk, maar de weg ernaartoe zal niet eenvoudig zijn. Dat geeft de schrijver ook meermaals toe. Zijn visie van futureproof talentmanagement vraagt van een bedrijf - als geheel, maar van HRM in het bijzonder - om een totaal nieuwe zienswijze aan te nemen. Het is maar de vraag in hoe zo’n transformatie succesvol en duurzaam kan worden vormgegeven binnen een organisatie. Van den Berg biedt enkele handreikingen, maar zoekt snel zijn uitweg in de constatering dat dit pad voor elk bedrijf anders zal zijn. Dat is misschien een onbevredigende conclusie, maar niet helemaal oneerlijk. De weg naar een vernieuwing van HRM zal niet moeten worden geplaveid door Rob van den Berg, maar door de talenten binnen een organisatie.

Deze recensie verscheen ook op Bazarow.com.

boeken · management · recensies · verantwoordelijkheid